“E kam arritur ëndrrën time!” – tha Sapri Sale, 55 vjeç, duke qeshur me zemër dhe duke mbajtur me krenari “krijimin” e tij: “fjalorin e parë dhe të vetëm Hebraisht-Bahasa Indonesia që është publikuar ndonjëherë.” Në shikim të parë, mund të duket thjesht si rezultat i punës së një linguisti të pasionuar, por për këtë akademik me zemër të ngrohtë, “ky fjalor, thjesht duke renditur fjalë në dy gjuhë shumë të ndryshme, ishte një sfidë shumëdimensionale dhe përmbushje e viteve të punës.” Sale, i cili ka dhënë mësim të gjuhës hebraike në Xhaminë e Madhe Istiqlal të Jakartës që nga fillimi i këtij viti, është një ndërtues guximtar urash ndërmjet kulturave dhe feve.
Indonezi-Izrael: Një marrëdhënie tabu
Indonezia, vend me 280 milionë banorë, nuk është as një shtet laik dhe as një teokraci. Me një shumicë myslimane prej 88%, vendi shquhet për diversitetin e gjerë etnik dhe kulturor. “Por askush nuk ishte i gatshëm të financonte publikimin e një fjalori Hebraisht-Bahasa Indonesia për shkak të ndjeshmërisë së lartë që ka tema e Izraelit në Indonezi,” shpjegoi ai me seriozitet. Për shumëkënd, Izraeli konsiderohet si një “shtet armik”, një ndjenjë që është intensifikuar nga konfliktet në Gaza dhe Liban. “Indonezia nuk ka marrëdhënie diplomatike me Izraelin—pa kontakt, pa shkëmbim… ndaj të propozoje një libër që hap dialogun përmes mundësisë për të lexuar tekste të shenjta në hebraisht ishte një akt i guximshëm.” Disa madje e panë këtë si një provokim.
Asgjë në të kaluarën e Sale nuk e kishte destinuar për të botuar një libër të tillë. I lindur në qytetin e vogël Palu në Sulawesi, perëndim të Borneos dhe më shumë se 2,000 kilometra larg Jakartës, ai ishte një student “çapkën”. “Babai im, me prejardhje nga Bugis dhe nëna ime nga grupi etnik Kaili, ishin myslimanë,” tregoi ai, “dhe ne flisnim tri gjuhë të ndryshme në shtëpi.” Përballë djalit të tyre të pabindur 15-vjeçar, prindërit e tij morën një vendim drastik që do të ndryshonte jetën e tij. “Si ndëshkim, ata më dërguan në një pesantren (shkollë kuranore me konvikt) në Mulang, Java, ku studiova Kuranin shtatë ditë në javë… për katër vjet.”
Sapri tregoi talent të veçantë për gjuhët, duke zotëruar arabishten dhe duke u bërë një ekspert i Kuranit, aq sa drejtori i pesantren-it ofroi t’i financonte studimet islame në Universitetin Al-Azhar në Kajro. “Pas katër vitesh në atë ‘kafaz’, zbulova jetën, lirinë, Kuranin dhe atmosferën liberale të Kajros në atë kohë,” thotë ai duke qeshur. “Ishte si parajsa.” Ai filloi të studionte hebraishten në vitin 1993 në Qendrën Kulturore Izraelite. “Ishin paragjykime të forta ndaj Izraelit,” kujton ai, “por unë doja një qasje tjetër, të kuptoja më thellë përmes hebraishtes dhe Dhjatës së Vjetër.” Ai ishte i vetmi indonezian që nisej në një eksplorim të tillë kulturor dhe shpirtëror.
Misioni i përmbushur në 2015
Në vitin 2006, ai mori përsipër detyrën e madhe për të studiuar hebraishten në Nju Jork. Gati dhjetë vite më vonë, në 2015, “misioni ishte përmbushur.” “Askush nuk donte ta publikonte, nuk ishte çudi; ishte tepër ndjeshëm, tepër inovativ, tepër i rrezikshëm,” tha ai.
“M’u desh ta botoja vetë me shpenzimet e mia, dhe blerësit e pakët, myslimanë të moderuar, e blinin fshehurazi, si një akt nëntokësor,” tha ai me një frown. Më vonë filloi të jepte mësim në një shkollë private të mbështetur nga një OJQ që promovon dialogun ndërfetar. “Studentët e mi janë të apasionuar; disa janë katolikë, të tjerë protestantë, dhe një pakicë janë myslimanë. Ata shohin vlerën e promovimit të mirëkuptimit të ndërsjellë përmes gjuhësisë dhe studimeve tekstuale, është magjike!” tha Sale, i cili më pas zhvilloi kurse online për studentë jashtë vendit. “Tabuja është zhdukur gradualisht,” tha ai. Fokusimi akademik ka tejkaluar shqetësimet fetare dhe ideologjike në atë masë saqë imami i madh i Xhamisë Istiqlal e ftoi të japë disa orë mësim çdo javë. Një buzëqeshje e madhe i rikthehet fytyrës. Sale e ka fituar dhe ka marrë një sfidë të re: studimin e aramaishtes./bota-islame.com
