Një studim, që bën bashkë disa specialist të cilët tregojnë se kur duhet të fillojnë fëmijët të lexojnë. Cila është mosha më e përshtatshme dhe çfarë sjell mësimi i vonë apo i hershëm? Një shkrim i BBC-së tregon se si e përjetojnë moshat e vogla përballjen me shkrimin dhe leximin
Meqenëse përvoja e hershme e gjuhës së një fëmije konsiderohet kaq thelbësore për suksesin e tyre të mëvonshëm, është bërë gjithnjë e më e zakonshme që parashkollorët të fillojnë të mësojnë aftësitë bazë të shkrim-leximit edhe para fillimit të arsimit formal. Kur fëmijët fillojnë shkollën, arsimimi është pa ndryshim një fokus kryesor. Ky synim për të siguruar që të gjithë fëmijët të mësojnë të lexojnë dhe të shkruajnë është bërë edhe më i rëndësishëm pasi studiuesit paralajmërojnë se pandemia ka shkaktuar një hendek të madh arritjesh midis familjeve më të pasura dhe më të varfra, duke rritur pabarazinë akademike.
Në shumë vende, arsimi formal fillon në moshën katër vjeçare. Kjo sepse ka një ide se fillimi herët u jep fëmijëve më shumë kohë për të mësuar dhe për të shkëlqyer. Rezultati, megjithatë, mund të jetë një “garë armatimi arsimor”, me prindërit që përpiqen t’i japin fëmijës së tyre avantazhe të hershme në shkollë përmes ushtrimeve dhe mësimdhënies private, dhe disa prindër madje paguajnë që fëmijët deri në moshën katër vjeç të kenë mësime private shtesë.
Po të krahasojmë mësimin në moshë të vogël me edukimin e hershëm të bazuar në lojëra të disa dekadave më parë, mund të shihni një ndryshim të madh në politikë, bazuar në ide shumë të ndryshme se çfarë kanë nevojë fëmijët për të ecur përpara. Në SHBA, kjo urgjencë u përshpejtua me ndryshimet e politikave të tilla si akti i vitit 2001 “asnjë fëmijë nuk lihet pas”, i cili promovoi testimin e standardizuar si një mënyrë për të matur performancën dhe përparimin arsimor. Në Mbretërinë e Bashkuar, fëmijët testohen në vitin e dytë të shkollës (5-6 vjeç) për të kontrolluar se po arrijnë standardin e pritur të leximit. Kritikët thonë se testimi i hershëm si ky mund t’i largojë fëmijët nga leximi, ndërsa përkrahësit thonë se ndihmon në identifikimin e atyre që kanë nevojë për mbështetje shtesë.
Megjithatë, shumë studime tregojnë pak përfitim nga një mjedis i hershëm tepër akademik. Një raport i vitit 2015 në ShBA tregon se pritshmëritë e shoqërisë për atë që fëmijët duhet të arrijnë në kopsht kanë ndryshuar, gjë që po çon në “praktika të papërshtatshme në klasë”, siç është zvogëlimi i të mësuarit të bazuar në lojë.
Ne duhet të rimendojmë mënyrën se si fëmijëve u mësohet shkrim-leximi. Prioriteti duhet të jetë nxitja e interesit dhe njohja me fjalët, duke përdorur libra me tregime, këngë dhe poezi.
Mënyra se si fëmijët mësojnë dhe cilësia e mjedisit është jashtëzakonisht e rëndësishme.
“Fëmijët e vegjël që mësojnë të lexojnë është një nga gjërat më të rëndësishme që bën arsimi fillor. Është thelbësore që fëmijët të përparojnë në jetë”, thotë Dominic Wyse, profesor i arsimit fillor në University College London. Ai, së bashku me profesoreshën e sociologjisë Alice Bradbury, ka publikuar një studim që sugjeron se mënyra se si ne mësojmë shkrim-leximin ka vërtet rëndësi.
Në një raport të vitit 2022, ata deklarojnë se përqendrimi intensiv i sistemit shkollor anglez në fonikë, një metodë që përfshin përputhjen e tingullit të një fjale ose shkronje të folur, me shkronjat e shkruara individuale, përmes një procesi të quajtur “tingëllimi”, mund të jetë i dështuar për disa fëmijë.
Një arsye për këtë, thotë Bradbury, është se “shkollimi i viteve të hershme” ka rezultuar në të mësuarit më formal më herët. Por testet e përdorura për të vlerësuar se mësimi i hershëm mund të ketë pak të bëjë me
